Ljubica Radan, poznati srpski tehnolog, somelijer, osnivač Vinske akademije Srbije u održala je u InfoCentru TOO Sremski Karlovci u okviru petog izdanja manifestacije “KultFest”, radionicu pod nazivom “Vinsko blago Sremskih Karlovaca”. Tema o novostvorenim sortama vinove loze na Institutu za voćarstvo i vinogradarstvo Sremski Karlovci, osnovanog 1947. godine, tada poznatog kao Pokrajinski zavod za vinogradarstvo i vinarstvo, imala je za cilj da odgovori nepoznanicama upravo vezanin za “nove sorte” vinove loze, stvorene u ovoj ustanovi, prethodnici Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu osnovanog 1954., dve godine pre današnjeg Departmana za voćarstvo, vinogradarstvo, hortikulturu i pejzažnu arhitekturu. Do integracije Instituta za vinarstvo i vinogradarstvo iz Sremskih Karlovaca i Poljoprivrednog fakulteta iz Novog Sada došlo 1972. godine, čime je Institut postao jedna od osnovnih organizacija fakulteta.
Nove sorte stvorene su upravo u Sremskim Karlovcima pre 30-40 godine, koje tek sada dolaze do izražaja. Ljubica Radan je prisutne pitko provela kroz istoriju vinogradarstva i vinarstva u Sremskim Karlovcima, upoznala sa njegovom vinskom scenom, novostvorenim sortama: Grašac, Probus, Morava, Neoplanta…
Govorila je o turbolentnim istorijskim uslovima koji su diktirali razvoj vinogradarstva i vinarstva na Fruškoj gori. Značajan razvojni ciklus vezuje se Mariju Tereziju, koja je, tvrde izvori, volela fruškogorska, posebno karlovačka vina. Nakon 50-tih godina prošlog veka, politikom proizvodnje velikih količina vina na uštrb kvaliteta ponovo dolazi do “krize” u vinarstvu, gde su dosta “propatili” i karlovački vinari koji su proizvodnju zadržali u ograničenim količinama, da bi 90-tih, počela obnova vinograda u celoj Srbiji, kada se sagledava značaj vinogradarstva i njegova duga i velika istorija, i kada se direktno uključuje država. Isprva se sade internacionalne, uglavnom francuske sorte, da bi sa dobijanjem potrebnih informacija i stručnih instrukcija došlo i do prihvatanja i širenja novostvorenih sorti, nastalih upravo na Institutu u Sremskim Karlovcima. Poznavaoci vinske etike znali su da svoju autentičnost mogu da izgrade jedino sa domaćim sortama, trudili su se da eksperimetišući i uz nesebičnu pomoć struke dođu do pravih znanja, ovladaju njihovim uzgojem.
Taj process nije bio ni kratak ni lak. Predrag Bajilo je bio jedan od pionira i danas je jedan od najvećih produktera Sile u Karlovcima i Srbiji. Nažalost, posetioci “KultFest-a” nisu imali mogućnost da degustiraju vina iz podruma “Bajilo” jer više vina iz prošlogodišnje berbe u vinariji “Bajilo” nema. Pre desetak godina dolaze i prve prestižne nagrade za te sorte sa raznih ocenjivanja u zemlji i Evropi.
U Sremskim Karlovcima je registrovana 21 vinarija. Na Institutu u Sr. Karlovcima ukrštanjem je stvoreno preko 20 sorti, iz razloga nedostatka autohtonih, poboljšanja kvaliteta, otpornosti na mraz (Petra) i bolesti (Morava, Panonija). Najboljima, kako u vinogradu tako i u interesantnim vinima, osim Sile, pokazale su se Neoplanta, Probus. Superiornim i znimljivim se pokazao Grašac, danas prezentuje svu svoju raskoš u proizvodnji najrazličitijih stilova. Klonska selekcija ove sorte završena je 1991., kada su priznata tri klona, od kojih se klon SK-54 najviše proširio.
Predavanje je izazvalo veliko interesovanje, a pored publike, posetilaca “KultFesta”, veliko zanimanje pokazali su vinoljupci iz Ruske Federacije, zainteresovani za naša vina, koji su imali brojna dodatna pitanja demonstrirajući vrlo ozbiljno znanje i iskustvo vezano za ove vinske teme.