Obavezno osigurana lica po Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju su : zaposleni, lica koja samostalno obavljaju delatnost i poljoprivrednici. Za lica koja istovremeno ispunjavaju uslove za osiguranje po više osnova, utvrđen je prioritet osnova osiguranja tako da postojanje zaposlenja isključuje osiguranje po osnovu istovremenog obavljanja samostalne ili poljoprivredne delatnosti.

Osiguranici poljoprivrednici su lica koja se bave poljoprivrednom delatnošću kao nosioci poljoprivrednog domaćinstva, članovi poljoprivrednog domaćinstva, nosioci porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, članovi porodičnog poljoprivrednog gazdinstva ili članovi mešovitog domaćinstva, ako nisu osiguranici zaposleni, osiguranici samostalnih delatnosti, korisnici penzije ili nisu na školovanju.

Obavezno su osigurani nosilac poljoprivrednog domaćinstva i nosilac porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, odnosno najmanje jedan član domaćinstva, porodičnog poljoprivrednog gazdinstva ili mešovitog domaćinstva. Ključni nedostatak u praksi je što svi poljoprivrednici uplaćuju istu sumu u PIO Fond nezavisno od veličine gazdinstva, i na primer isti iznos mora da plati voćar ili povrtar , kao i ratar koji na istoj površini gaji pšenicu, a svima je jasno da je zarada od voća ili povrća mnogo veća nego od pšenice. Ključno pitanje je da se nađe kriterijum po kome će plaćanje doprinosa za poljoprivrednike biti pravedno i srazmerno veličini domaćinstva. Postoje dve opcije – ili da naplata doprinosa bude srazmerna površini koju gazdinstvo obrađuje ili godišnjem prihodu.

Svojstvo osiguranika stiče se danom početka a prestaje danom prestanka obavljanja poljoprivredne delatnosti. Ono se ne može steći pre navršenih 15 godina života i utvrđuje se na osnovu prijave na osiguranje i odjave na osiguranje. Svojstvo osiguranika poljoprivrednika može mirovati najduže pet godina u toku osiguranja iz objektivnih razloga (elementarne nepogode, bolest i porodiljsko odsustvo), s tim što to ne može biti uzastopnih pet godina.

Inače, osiguranici iz kategorije poljoprivrednika ostvaruju pravo na penziju po istim uslovima kao i svi ostali osiguranici, što znači da im je u 2019. godini potrebno minimalno 15 godina staža osiguranja za koji su plaćeni doprinosi, kao i 65 godina života za muškarce, odnosno 62 godine i šest meseci života za žene, da bi ostvarili pravo na starosnu penziju. Uslov za prevremenu starosnu penziju u 2019. godini za muškarce je 40 godina staža osiguranja i najmanje 57 godina i osam meseci života, a za žene 38 godina i šest meseci staža osiguranja i 57 godina života. Pravo na starosnu penziju imaju pripadnici oba pola sa 45 godina staža osiguranja, bez obzira na starost.

U Srbiji ima 175.479 poljoprivrednih penzionera i oni čine čine 10,26 odsto od ukupnog broja penzionera. Prošečna poljoprivredna penzija za njih iznosi 11.249 dinara. (april 2019.g.)

Kolika će biti penzija poljoprivrednika zavisi od dužine ulaganja i visine osnovice na koju su plaćeni doprinosi. Najveći broj osiguranika poljoprivrednika doprinos za PIO od 26% plaća na najnižu osnovicu koja je propisana zakonom. Najniža osnovica za PIO za 2019. godinu iznosi 23.921 dinara.