Društvo napadnuto varoa grinjom je osudjeno na smrt ako pčelar ništa ne uradi. Sama grinja nije problem, već virus koji grinja sa sobom nosi, Deformed Wing Virus (DWV).
Pčelar u Švedskoj, Magnus Kranshammar je uhvatio roj koji nije bio od njegovih pčela. Roj je bio veliki. Matica je odmah počela da polaže jaja. Kada su prve pčele počele da se izležu društvo se snažno razvijalo i pčelar je napravio još jedan roj sa maticom, a u veliko društvo bez matice je stavio novu maticu. Posle nekoliko nedelja, kada se više mladih pčela izleglo, primetio je dosta pčela bez krila što je posledica virusa DWV. Bilo je toliko grinje da su oba društva ubrzo uginula.
Kasnije se ispostavilo da je roj došao od jednog dobrog i odgovornog pčelara koji se borio protiv varoe tako što je od proleća vadio trutovska legla iz trutovskih ramova, tretirao društva mravljom kiselinom 2-3 puta leti a oksalnom kiselinom zimi. Imao je uvek pčele koje su davale dosta meda. Ali očigledno pčele sa lošim imunim sistemom, koje su preživljavale zahvaljući njegovim tretmanima i time dali njegovom soju pčela loš imuni sistem i lošu moć preživljavanja. Toliko lošu da bi roj od njegovih pčela morao odmah da se tretira protiv varoe. Mi takve pčele ne želimo!
Kada se varoa pojavila u SAD Dr Eric H Erickson je u pčelarskom istraživačkom centru u Tusconu započeo program uzgoja pčela sa ciljem da dobije pčele otporne na varoa grinju. Prva selekcija je bila da iz projekta izdvoji društva koja su imala stepen napadnutosti veći od 15 % (15 grinja na 100 odraslih pčela). Uspehom su smatrali kada bi našli društva sa stepenom napadnutosti od 7%. On je započeo projekat 1995. Danas u većim delovima SAD su pčelinja društva sa stepenom napadnutosti većim od 3% osudjena na smrt. 1990 društva sa stepenom od 15% nisu bila osudjena na smrt. DWV virus ubija a ne grinja!
Radim Gavlovsky priča da je u početku kada je varoa došla u Češku smrtnost pčela bila velika svake pete godine u velikim oblastima. Ove oblasti su se pomerale svaki put. Uskoro se to dešavalo svake treće godine. Sada se dešava svake godine! U septembru lete zdrave pčele iz jakih društava. Već u oktobru su mrtve u ovim oblastima Češke. Pčelari koriste efektivna sredstva protiv varoe, različita sredstva preko godine i još jednom na jesen i zimu da bi bili sigurni da je varoa na nuli ili blizu nule. Grinja ne ubija pčelu već virus. Mnogi misle da je ovo pogrešan put.
Da bi stvorio društva rezistenta protiv varoe, pčelar treba da prestane sa tretmanom ako mu je pčelinjak izolovan od drugih pčelinjaka. Postoje i pčelari koji nikada svoje pčele nisu tretirali protiv varoe. U tropskoj Južnoj Americi nije imalo smisla tretiranje protiv varoe jer je afrička sorta bila dominanta sa mnogim divljim društvima. Kad je grinja došla društva su imala puno grinje ali bez velikog uticaja na zdravlje pčela. Posle 5 godina društva su bila otporna sa stepenom napada od 5%.
Kada je grinja došla u subtropsku Južnu Afriku desio se sličan scenario. Na ostrvu Fernando de Norhona kod Brazila se desilo nešto slično, ali je trebalo 30 godina da se stepen napadnutosti od 30-50% smanji na 1-2% na italijanskoj sorti. Za sve vreme nisu primećeni značajni gubitci društava.
Teško je naći nego drugo objašnjene nego da su mikroorganizmi koji drže jedni druge u balansu na i u pčelama i doprinose imunom sistemu pčela teško oštećeni hemikalijama kojima se pčele tretiraju protiv varoe.
U Norveškoj pčelar Terje Reinertsen ima 2000 društava rezistentnih na grinju. Počeo je sa buckfast sortom. U Švedskoj pčelarka Annelie Bosdotter ima 15 društava koja su relativno izolovana koja uopšte ne tretira protiv varoe. Per Ideström, takodje iz Švedske ima 5-8 rezistentnih društava.
Kod grada Hallsberg u Švedskoj ima dosta pčelara koji saradjuju da stvore soj otporan na grinju. Oni rade sa pčelama Elgon, kombinacijom buckfasta i Monticola. U sredini te oblasti 3 pčelara imaju oko 350 društava. Sa selekcijom rade dugi niz godina i postepeno smanjuju tretmane protiv varoe, ove godine oko 20%. Oni rade sa četvorostepenim programom gde četiri vrste posmatranja daju osnovu za eventualne tretmane.
1. Merenje stepena napadnutosti 1-3 puta godišnje. Polazna tačka je da se društva sa stepenom preko 3% u toku jedne sedmice tretiraju sa jastučićima timola koje sami proizvode.
2. Ispred leta se postavlja šperploča (ili nešto slično) dimenzija 0,5m x 0,5m i jednom sedmično se obilazi. Ako se uoče više od 2 pčele bez krila radi se tretman i meri stepen napadnutosti.
3. Prati se razvoj društva. Ako se društvo ne razvija prema očekivanjima meri se stepen napadnutosti.
4. Prati se da li ima rupičasto leglo to jest pokriveno leglo sa više praznih ćelija nego obično. Prazne ćelije su očišćenje jer je mladj napadnuta grinjom, mada mogu da postoje i drugi razlozi. Ako rupičasto leglo dominira moguće je da su pčele previše dugo čekale da izbacuju napadnutu mladj. Meri se stepen napadnutosti. Poželjna je zamena matice.
Matice se menjaju u 30% društava koja su najlošija po pitanju varoe. Matice se uzgajaju od društava najboljih po pitanju prinosa meda, otpornosti prema varoi i mirnoći. Od društva koja služe skoro samo za proizvodnju matica pravi se roj koji sam izvlači maticu koja se pari lokalno. Sve nove matice se pare u centru ili blizu centra ove oblasti.
